انواع بیمارستان ها و کلینیک ها از نوع K فنی و حرفه ای کدام است

برای فهم تفاوت این چهار دسته، باید به ساختار کلی نظام سلامت و مالکیت/مدیریت مراکز درمانی در ایران نگاه کنیم. هر یک از این دسته‌بندی‌ها، هم از نظر ساختار سازمانی و هم از نظر منابع مالی، نحوه اداره، و گاهی حتی تعرفه‌های خدماتی که ارائه می‌دهند، با دیگری متفاوت است.

۱. بخش دولتی (Governmental)

• مالکیت و مدیریت: این مراکز مستقیماً تحت مالکیت و مدیریت دولت (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی) هستند.

• منابع مالی: بودجه اصلی آن‌ها از بودجه عمومی دولت (از طریق مالیات‌ها و درآمدهای نفتی و...) تأمین می‌شود. بخشی از درآمد نیز از محل حق‌الزحمه خدمات و قرارداد با بیمه‌ها حاصل می‌شود.

• هدف اصلی: ارائه خدمات بهداشتی و درمانی به عموم مردم، با تأکید بر عدالت در دسترسی و پوشش وسیع.

• ویژگی‌ها:

  • معمولاً در خط مقدم ارائه خدمات پایه و تخصصی (بیمارستان‌ها، مراکز بهداشتی درمانی، کلینیک‌ها) قرار دارند.

  • بیشترین ظرفیت پذیرش بیمار و همچنین عمده آموزش و پژوهش پزشکی در این بخش صورت می‌گیرد.

  • تعرفه‌های خدمات در این بخش توسط دولت تعیین و عموماً پایین‌تر از بخش خصوصی است.

  • پزشکان و کارکنان ممکن است بر اساس سیستم‌های استخدامی دولتی (رسمی، پیمانی، قراردادی) مشغول به کار باشند و معمولاً شامل طرح تمام وقتی نیز می‌شوند.

۲. بخش خصوصی (Private)

• مالکیت و مدیریت: این مراکز متعلق به افراد حقیقی یا حقوقی خصوصی (شرکت‌ها، پزشکان، سرمایه‌گذاران) هستند و با هدف کسب سود اداره می‌شوند.

• منابع مالی: عمدتاً از محل دریافت مستقیم هزینه خدمات از بیماران (نقدی یا از طریق بیمه‌های تکمیلی) و قرارداد با بیمه‌های تجاری تأمین می‌شود.

• هدف اصلی: ارائه خدمات درمانی با کیفیت، با تأکید بر رضایت مشتری و سودآوری.

• ویژگی‌ها:

  • معمولاً شامل بیمارستان‌ها، کلینیک‌های تخصصی، مطب‌ها و آزمایشگاه‌های خصوصی هستند.

  • حق انتخاب پزشک و خدمات متنوع‌تر در این بخش بیشتر است.

  • تعرفه‌های خدمات بالاتر از بخش دولتی و بر اساس سیاست‌های بازار تعیین می‌شوند، هرچند دارای سقف‌های مصوب هستند.

  • بیماران اغلب برای استفاده از این خدمات به بیمه‌های تکمیلی نیاز دارند.

  • پزشکان و کادر درمانی در این بخش معمولاً آزادی عمل بیشتری در تعیین ساعات کاری و تعداد بیماران دارند.

۳. بخش عمومی غیردولتی (Public Non-Governmental)

• مالکیت و مدیریت: این بخش شامل مراکزی است که نه کاملاً دولتی هستند و نه کاملاً خصوصی. آن‌ها معمولاً تحت نظارت نهادها یا سازمان‌های عمومی (مانند تأمین اجتماعی، ستاد اجرایی فرمان امام، بنیاد مستضعفان) اداره می‌شوند.

• منابع مالی: ترکیبی از کمک‌های دولتی (یارانه)، حق بیمه‌های خاص (مانین تأمین اجتماعی)، درآمدهای حاصل از خدمات و در برخی موارد کمک‌های مردمی.

• هدف اصلی: ارائه خدمات به گروه خاصی از جامعه (مثلاً بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی) یا به عموم مردم با رویکردی بینابینی از دولتی و خصوصی.

• ویژگی‌ها:

  • سازمان تأمین اجتماعی با بیمارستان‌ها و درمانگاه‌های متعدد خود، بزرگترین نهاد در این بخش است.

  • تعرفه‌های خدمات در این بخش معمولاً بین بخش دولتی و خصوصی قرار می‌گیرد.

  • تلاش می‌شود تا تعادلی بین کیفیت خدمات و هزینه‌ها برقرار شود.

  • ممکن است برای بیماران خاص (مانند بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی) تسهیلات ویژه‌ای ارائه شود.

۴. بخش خیریه و موقوفه (Charity and Endowment)

• مالکیت و مدیریت: این مراکز معمولاً توسط اشخاص حقیقی، سازمان‌های مردم‌نهاد (NGOs)، بنیادهای خیریه، یا نهادهای وقفی (مانلاً آستان قدس رضوی) تأسیس و اداره می‌شوند.

• منابع مالی: عمدتاً از محل کمک‌های مردمی، نذورات، موقوفات، و در برخی موارد کمک‌های دولتی یا سایر نهادها تأمین می‌شود.

• هدف اصلی: ارائه خدمات درمانی با نیت خیرخواهانه، اغلب با تمرکز بر اقشار کم‌برخوردار یا بیماری‌های خاص، بدون هدف کسب سود.

• ویژگی‌ها:

  • خدمات ممکن است با تعرفه‌های بسیار پایین‌تر، حتی رایگان، یا بر اساس توانایی پرداخت بیماران ارائه شود.

  • معمولاً در کنار ارائه خدمات درمانی، فعالیت‌های فرهنگی یا مذهبی نیز انجام می‌دهند.

  • تعرفه‌های آن‌ها معمولاً مشابه یا کمی بالاتر از بخش دولتی است، اما ممکن است تخفیفات یا کمک‌های ویژه‌ای برای بیماران نیازمند در نظر بگیرند.

چرا این تفکیک در تعرفه‌ها مهم است؟

تفکیک این چهار دسته در کتاب ارزش نسبی و تعرفه‌گذاری خدمات (مانند "کای" حرفه‌ای و فنی) به دلیل تفاوت در:

• منابع مالی: دولت، خصوصی، عمومی، خیریه.

• اهداف و رویکردها: سودآوری، عدالت اجتماعی، کمک‌های خیرخواهانه.

• ساختار هزینه‌ها: هزینه‌های جاری، حقوق و دستمزد، استهلاک تجهیزات.

• سیاست‌های حمایتی/تنظیمی: دولت برای کنترل هزینه‌ها و حمایت از اقشار خاص، تعرفه‌های متفاوتی را برای هر بخش تعیین می‌کند.

• نوع و کیفیت خدمات: اگرچه هدف همه ارائه خدمات درمانی است، اما جزئیات و کیفیت خدمات ممکن است در هر بخش متفاوت باشد و تعرفه منعکس‌کننده آن است.

این دسته‌بندی‌ها به بیمه‌ها، مراکز درمانی و بیماران کمک می‌کند تا با شفافیت بیشتری از نحوه محاسبه هزینه‌ها و پوشش بیمه‌ای خدمات درمانی مطلع شوند.